Klara geeft in Classical Queers een stem aan queer personen die de kunstwereld kleurden

Maandag 29 april 2024 – Voor veel mensen lijkt de kunstwereld vandaag een plek waar openheid en verdraagzaamheid vanzelfsprekend is. Dat is echter niet altijd het geval geweest, en zeker niet voor queer personen. Toch zijn er altijd queers geweest die de maatschappelijke normen trotseerden en conventies durfden uitdagen. Klara-presentator Johannes Wirix-Speetjens brengt deze queer kunstenaars tot leven in de nieuwe Klara-podcast Classical Queers. De reeks gaat in 8 afleveringen dieper in op een vaak moeizaam emancipatieproces. Johannes ontrafelt op een boeiende manier het verband tussen persoonlijke ervaringen van queer kunstenaars en hun werk. Van de prachtige melodieën van Peter Tsjaikovski tot de revolutionaire composities van John Cage. Van Oscar Wilde tot Tom Lanoye, van Ethel Smyth tot Will Ferdy en van Jean-Baptiste Lully tot Freddie Mercury.

Classical Queers: 8 afleveringen. Vanaf maandag 29 april te beluisteren op het Klara-kanaal op VRT MAX.

Johannes Wirix-Speetjens: ''Als tiener voelde ik me als queer een alien, afkomstig van een andere planeet. Voor veel mensen lijken queer personen nog steeds uit een andere wereld te komen, terwijl ze van alle tijden zijn. Ik wil daarom weten hoe het zit met al die mensen voor mij, met wie ik geen bloed deel, maar wel een geschiedenis. Queer personen zijn geen ver-van-mijn-bed-show, voor niemand. Ze komen overal voor. Ze liggen op ons nachtkastje en bij ons in bed. Ze zitten in onze oren en staan voor onze neus. Al eeuwenlang. Zonder queer personen geen 'Zwanenmeer', geen 'I Want To Break Free' of 'Kartonnen Dozen'.''

Queer VRT-stemmen zoals Sam De Bruyn, Riadh Bahri en Karolien Debecker kruipen in de huid van artiesten als Marcel Proust, Ethel Smyth en Peter Tsjaikovski

Voor deze podcast kropen queer VRT- stemmen zoals Sam De Bruyn, Riadh Bahri en Karolien Debecker in de huid van de kunstenaars. Ook Lidewij Nuitten, Ilse Liebens, David Van Ooteghem, Benjamien Schollaert, Xavier Taveirne, Wim De Vilder en Bart Verbeeck (Showbizz Bart) verleenden hun stem aan uiteenlopende persoonlijkheden als Oscar Wilde, prinses Palatine, Casanova of Alan Turing.

Het verhaal is nog niet uitverteld

Over deze indrukwekkende groep queer personen valt nog veel meer te vertellen. Daarom is sinds vandaag het gelijknamige boek, uitgegeven bij Borgerhoff & Lamberigts, ook verkrijgbaar. In dit werk toont Johannes dat het verleden kleurrijker is dan de verhalen die doorgaans vanuit een eerder heteroseksueel en mannelijk perspectief worden verteld. Hij reist door de eeuwen heen om de queer personen die hem hebben gevormd weer tot leven te brengen.

Terwijl het boek nieuwe dimensies aan de verhalen toevoegt, worden de kunstenaars naar aanleiding van de komende Brussels Pride op 18 mei nog eens extra in de verf gezet met een speciale uitzending op Klara en VRT MAX. Tussen 10.00u en 12.00u brengen presentatoren Johannes Wirix-Speetjens & Mark Janssens Classical Queers Live op de radio.

Over Johannes Wirix-Speetjens

Johannes is als Belg opgegroeid in Haarlem en studeerde drama op het Conservatorium van Antwerpen. Hij is acteur, schrijver en radiomaker bij Klara. Door in Rome te hebben verbleven in het kader van een Erasmus-uitwisseling schrijft en speelt hij ook in het Italiaans. In januari 2020 won hij in Rome de tweede prijs van de Premio Internazionale Lydia Biondi 2019 voor het schrijven en interpreteren van zijn monoloog 'Sono tutti loro'. Deze monoloog bracht hij in 2021 op het theaterfestival voor jonge makers Dominio Pubblico in het Teatro India in Rome. De tekst van zijn eerste voorstelling 'Zonderlingen' werd gepubliceerd bij De Nieuwe Toneelbibliotheek en werd geselecteerd voor Het Theaterfestival. Johannes was ook te zien in voorstellingen van Ontroerend Goed en is vaste gast bij Het Nationale Theater waarin hij te zien was in 'De Eeuw Van Mijn Moeder' en 'Leedvermaak Trilogie' van Eric De Vroedt. In 2023 maakte Johannes zijn filmdebuut op het 80e filmfestival van Venetië. Hij vertolkte een van de hoofdrollen in de openingsfilm 'Comandante' van Edoardo De Angelis en Sandro Veronesi. Daarin spelen ook Johan Heldenbergh en Pierfrancesco Favino mee. 

Korte inhoud

De Klara-podcast Classical Queers neemt de luisteraar mee op een historische verkenning van queerpersonen in kunst en muziek, verdeeld over 8 afleveringen.

AFL 1 – SOMEWHERE OVER THE RAINBOW 

De Stonewall-rellen in New York markeren het begin van de Pride-beweging, met Marsha P. Johnson als een van de sleutelfiguren. Vlak daarvoor vindt de uitvaartplechtigheid van Judy Garland plaats, die zich ontpopte tot Pride-icoon door haar rol in 'The Wizard of Oz'. Hoewel queerfobie van alle tijden is, geniet Gene Malin met de opkomst van drag acts een tolerant klimaat in Amerika. De sfeer slaat om wanneer componist Henry Cowell wordt gearresteerd voor ‘onzedelijke handelingen’. In Italië kan componist Samuel Barber helemaal zichzelf zijn.  

AFL 2 : EEN DOODZONDE 

De queer geschiedenis in Frankrijk neemt vele gedaantes aan. In Parijs belanden Jean Diot en Bruno Lenoir op de brandstapel omdat ze zich ‘schuldig hebben gemaakt aan sodomie’. Componist Jean-Baptiste Lully gedijt onder de queer subcultuur aan het hof van de Zonnekoning. Onder andere Markies de Sade predikt een nieuwe seksuele moraal. Onder l’orde moral wordt Parijs aanhoudend opgeschrikt door ‘queer schandalen’, waarbij verschillende grote namen betrokken zijn. Peter Tsjaikovski belandt in Parijs, op de vlucht voor zijn huwelijk. 

AFL 3 : LES PLAISIRS ET LES JOURS 

Parijs wordt de hoofdstad van de queergemeenschap. Camille Saint-Saëns, hoewel getrouwd, maakt geen geheim van zijn affaires. Marcel Proust beleeft een romance en is steeds opener in zijn werk. Le Temple de l’Amitié van Natalie Barney wordt een hotspot voor lesbische vrouwen in Parijs. De eerste queerkus spat van het witte doek. Suzy Solidor wordt de meest geportretteerde vrouw ter wereld terwijl ze openlijk zingt over lesbische liefde, in de opkomende subcultuur in cabarets en café chantants. Cole Porter laat de teugels vieren, met de Les Ballets Russes als special guest. 

AFL 4 : THE LOVE THAT DARE NOT SPEAK ITS NAME 

Het proces tegen Oscar Wilde zet het Verenigd Koninkrijk in rep en roer. Edward Carpenter biedt hoop met zijn publicaties rond seksuele oriëntatie. Het inspireert E.M. Forster bij het schrijven van de Pride novel ‘Maurice’. Er wordt geschreeuwd om sociale veranderingen, waaronder vrouwenstemrecht. Ethel Smyth wordt halsoverkop verliefd op suffragette Emmeline Pankhurst. Tijdens hun strijd belanden ze samen in de gevangenis. Noel Coward doet er alles aan om zijn homoseksualiteit verborgen te houden, terwijl heel Engeland meezingt met de muziek van Ivor Novello.  

AFL 5 : ANDERS DAN DE ANDEREN  

Het schandaal rond Alfred Krupp zindert na tot in de kringen van het Duits keizerlijk hof. Als twee Adammen baden Siegfried Wagner en zijn vriend naakt aan het strand van Maleisië. Met zijn wetenschappelijk werk schrijft Magnus Hirschfeld queer geschiedenis. Op een van zijn conferenties klinkt 'Das Lila Lied', een van de eerste Pride anthems ooit. Berlijn maakt naam als queer capital van de wereld, al verandert dat snel wanneer de nazi’s de macht grijpen. De duisterste bladzijdes van de geschiedenis houden ook Henriëtte Bosmans en haar geliefde Frieda Belinfante in haar greep. 

AFL 6 : THERE’S A PLACE FOR US  

Benjamin Britten gooit hoge ogen met zijn operadebuut in Londen. Engeland bindt de strijd aan tegen queer personen. Bekende figuren zoals acteur John Gielgud en wetenschapper Alan Turing worden niet gespaard. Ook Amerika opent de jacht op queer personen. Dimitri Mitropoulos, dirigent van de New York Philharmonic, wordt gedwongen ontslag te nemen. Leonard Bernstein neemt de functie over en moet de verwachting van een hetero waarmaken. Zijn huwelijk met Felicia leidt tot dramatische gebeurtenissen.  

AFL 7 : I AM WHAT I AM 

Voor Joseph Stalin homoseksualiteit verbood, was het in Rusland ‘gedecriminaliseerd’. Nina Dorliac is Svjatoslav Richters steun en toeverlaat. Vladimir Horowitz wijkt uit naar het Westen en trouwt met Wanda Toscanini, de dochter van ’s werelds grootste dirigent. Engeland legaliseert homoseksualiteit voor 21-plussers. April Ashley bevindt zichzelf in het oog van de storm tijdens haar echtscheiding. In Amerika veroorzaakt Anita Bryant een ramp, met protest tot in de lage landen. Elton John en Dusty Springfield komen uit voor hun seksualiteit. Maar de strijd is nog niet gestreden. 

 AFL 8 : THE GAY PLAGUE 

In de kunstwereld vindt een slagveld plaats. Maar de aidsepidemie veroorzaakt ook een nieuwe golf van intolerantie, waarvoor de gezondheidscampagnes tekenend zijn. In Engeland voert Margaret Thatcher de discriminerende wet Section 28 in, wat het slagen van een effectief AIDS-preventiebeleid bemoeilijkt. Vele protesten genieten steun van grote namen als Stephen Fry en Ian McKellen. Lesbische vrouwen bestormen zelfs de BBC-nieuwsstudio’s. Toch blijft de wet van kracht. De dood van Freddie Mercury en de film 'Philadelphia' dragen bij aan een mentaliteitswijziging.